Back Koeblai Khan Afrikaans Kublai Khan ALS Kublai Khan AN قوبلاي خان Arabic قوبيلاى خان ARZ Cublai Kan AST قوبلایخان AZB Хубилай Bashkir Kublai Khan BCL Хубілай Byelorussian
| Xubilay xan | |
|---|---|
| monq. Хубилай хаан çin. 忽必烈 | |
 Yuan dövründə Xubilay xanın portreti | |
| 5 may 1260 – 18 fevral 1294 | |
| Əvvəlki | Arıqbuğa xaqan |
| Sonrakı | Titul Yuan sülaləsinin hökmdarlarına keçdi |
Yuan İmperiyasının banisi və ilk imperatoru | |
| Əvvəlki | Dövlət quruldu |
| Sonrakı | Temür Xaqan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | Xanbalıq, Yuan İmperiyası |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Atası | Toluy xan |
| Anası | Sörköktəni Bəgi |
| Ailəsi | Borucigin |
| Dini | Tibet buddizmi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xubilay xan (doğum adı Xubilay və ölümündən sonra isə Şizu) (23 sentyabr 1215[1][2][…], Böyük Monqol imperiyası – 18 fevral 1294[1][2][…], Xanbalıq, Yuan[3]) — Monqol İmperiyasının beşinci xaqanı (1260–1294) və Yuan sülaləsinin banisi.
Xubilay Toluy xanın 4-cü (Sörköktəni Bəgi ilə olan 2-ci) oğlu və Çingiz xanın nəvəsi idi. 1260-cı ildə böyük qardaşı Mengü xanın ölümündən sonra taxta çıxdı, ancaq o, kiçik qardaşı Arıq Buğanı 1264-cü ilə qədər davam edəm Monqolustan Vətəndaş Müharibəsində məğlub etməli oldu. Bu hadisə imperatorluğun dağılmasının başlanğıcı hesab edilir.[4] Xubilayın həqiqi qüdrəti Çinə və Monqolustana çatsa da, hələ də Elxanilər dövləti üzərində və az da olsa, Qızıl Ordu üzərində hakimiyyəti var idi.[5][6][7] Əgər Monqol imperiyası o dövr üçün vahid hesab edilsə idi, Xubilay xanın gücü Sakit okeandan Qara Dənizə Sibirdən müasir Əfqanıstana — dünyanın məskunlaşılmış torpaq ərazisinin beşdə birinə çatırdı.
1271-ci ildə Xubilay Yuan sülaləsinin əsasını qoydu. O, müasir Monqolustan, Çin, Koreya və bəzi qonşu əraziləri idarə edir və Çin imperatoru hesab edilirdi. 1279-cu ilə qədər Yuan qüvvələri Cənubi Sun sülaləsinin axırıncı müqavimətini qırdı və Xubilay imperatorluğu birləşdirən ilk Xan sülaləsinə mənsub olmayan şəxs oldu. Bundan başqa Xubilay 1260-cı ildən sonra yeni ərazilər işğal edən tək Monqol xanı oldu.[8]
- ↑ 1 2 ХУБИЛАЙ // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ 1 2 Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Хубилай // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Encyclopædia Britannica. səh. 893.
- ↑ Marshall, Robert. Storm from the East: from Genghis Khan to Khubilai Khan. səh. 224.
- ↑ Borthwick, Mark. Pacific Century. Westview Press. 2007. ISBN 0-8133-4355-0.
- ↑ Howorth, H. H. The History of the Mongols. II. səh. 288.
- ↑ Atwood, C. P. Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. səh. 457.